کشور ایران با داشتن شرایط آب و هوای متنوع، مساعد و موقعیت‌های مناسب برای کشت و پرورش انواع و ارقام مختلف درختان میوه یکی از مناطق عمده تولید میوه در دنیا میباشد. این شرایط مطلوب موجب شده که میوه‌های تولیدی ایران دارای کیفیت بسیار عالی و موردپسند عامه مردم باشد و نه تنها در داخل بلکه در خارج از کشور نیز طرفداران بی‌شماری داشته باشد؛ بنابراین به خوبی می‌توان محصولات باغبانی مازاد بر بازار مصرف داخل کشور را صادر کرد و از این طریق بخشی از درآمد ارزی کشور را تأمین کرد چون یکی از شرایط حفظ موقعیت صادرات میوه و موفقیت در این زمینه افزایش عملکرد در واحد سطح و بالا بردن کیفیت میوه‌های تولیدی مطابق استانداردهای جهانی برای قبضه بازار کشورهای مصرف‌کننده میوه و توان مقابله با دیگر کشورهای صادرکننده میوه میباشد.
بنابراین زمانی این خواسته تحقق خواهد یافت که باغات میوه با رعایت کامل اصول فنی و به‌کارگیری فنون جدید باغبانی و کاشت نهال‌های سالم و مرغبو از واریته‌های اصلاح شده احداث و مدیریت شوند.
نظر به اینکه نهال درخت میوه پس از طی دوره بلوغ رویشی (معمولاً ۵ – ۳ سال) وارد مرحله باردهی می‌شود و در طول این مدت باغدار جهت حفظ، تربیت و مراقبت درختان کاشته شده سرمایه زیادی را هزینه می‌کند. بدون اینکه درآمدی داشته باشد و چشم انتظار تولید محصول از باغ خود میباشد، چنانچه نهال‌های کاشته شده مرغوب نباشند و یا آلوده به نوعی بیماری باشد، تعویض و کشت مجدد نهال پس از چند سال صرف هزینه برای باغداری غیرممکن و یا در صورت امکان با هزینه سنگینی عملی خواهد بود؛ بنابراین یکی از ارکان اساسی احداث باغ و تولید تجارتی میوه استفاده از نهال پیوندی مرغوب، سالم و قوی ارقام میوه‌جات شناخته شده و قابل توصیه برای هر منطقه که مورد تأیید ارگان‌های مربوطه است میباشد.
عدم دسترسی به نهال پیوندی مرغوب و گواهی شده توسط مؤسسات مربوط یکی از مشکلات اساسی بخش باغبانی است که اکثر باغداران در بیشتر نقاط کشور گریبانگیر آن هستند. اگرچه در سال‌های اخیر در این زمینه توسط وزارت جهاد کشاورزی گام‌های مؤثری برداشته شده است ولی چون شالوده و بنیاد یک هال سالم و مرغوب از نهالستان سرچشمه می‌گیرد و هر گونه ضعف یا آلودگی در نهالستان موجب کاهش رشد و ضعیف و رنجور شدن درختان حاصله در باغ می‌گردد و در نتیجه با نقصان تولید، باغدار متضرر می‌شود لذا جا دارد در زمینه تهیه و تولید نهال مرغبو و گوهی شده اقدامات بیشتری صورت گیرد و قوانین و مقرراتی در این زمینه تهیه و تنظیم شود تا دست‌اندرکاران بتوانند با یک پشتوانه قانونی تولیدکنندگان اصلی نهال را به سوی هدف اصلی که تولید نهال سالم و مرغوب و مورد تأیید وزارت جهاد کشاورزی میباشد هدایت کنند.
● اهمیت نهالستان
بدون شک یکی از ارکان اساسی احداث باغ و تولید تجاری میوه استفاده از نهال پیندی مرغوب، سالم، قوی و مطمئن از ارقام مختلف میوه‌جات اصلاح شده و پرمحصول برای هر منطقه میباشد. زیرا هر چند سایر شرایط در حد مطلوب تأمین شوند. احداث باغ با نهال‌های نامرغوب، ضعیف و غیرمطمئن از نوع رقم دلخواه کاری عبث و بیهوده و هدر دادن سرمایه است، چون مدتی پس از غرس نهال‌ها، یا بسیاری از آنها خشک خواهد شد و با این نهال‌ها به درختانی ضعیف و رنجور تبدیل می‌شود که از نظر رشد و میزان تولید محصول با درختان سالم از همان رقم قابل مقایسه نیستند.
این نهال‌های مرغوب و سالم و ارقام میوه انتخابی را به دور روش می‌توان تهیه کرد:
۱) تهیه نهال پیوندی از ارقام موردنظر توسط باغدار
۲) تهیه و خرید نهال ارقام میوه‌جات انتخاب شده از مؤسسات تولیدکننده نهال تولید نهال ارقام میوه‌جات توسط باغدار زمانی قابل توصیه و عملی است که به تعداد نهال زیادی برای احداث باغ نیاز باشد در این صورت باغدار باید دو سال قبل از شروع کار احداث باغ، اقدام به خزانه‌کاری کرده و با دقت لازم پیوندک ارقام میوه موردنظر را از درختان سالم و اصیل تهیه کرده و پایه‌ها را پیوند کند و بعد از اینکه نهال‌های پیوندی به حد کافی رشد کردند آنها را به محل اصلی در باغ منتقل کند. چون تولید نهال به سرمایه، زمان و تخصص و تبحر افراد نیازمند میباشد، تولید نهال توسط باغدار آن هم در سطوح کوچک مقرون به صرفه نمی‌باشد.
امروز در اکثر ممالک دنیا تهیه و تولید نهال به عهده افراد یا مؤسساتی گذاشته می‌شود که متخصص این حرفه و فن بوده و به رموز کار آن وارد می‌باشند تا طبق ضوابط و مقررات و تحت کنترل وزارت کشاورزی انواع نهال سالم، مرغوب و گواهی شده را در نهالستان تولید کنند. اگرچه می‌توان با کاشت مستقیم بذر، هسته و یا قلمه میوه‌جات در زمین محل احداث باغ، نهال مرغوب از ارقام موردنظر ار تولید کرد، ولی چون در این روش علاوه بر اینکه نهال‌های تولیدی در زمین اصلی نتایج خوبی را همراه نداشته، به علل اشغال سطح زیادی از زمین و عدم انجام به موقع عملیات و مراقبت‌های لازم در امر تولید نهال، هزینه بالا و مسایل و مشکلات فنی دیگر، این روش تولید نهال مقرون به صرفه نبوده و به جز در مورد برخی ارقام درختان میوه مانند پسته که ریشه آنها به جابه‌جائی حساس میباشد، در مورد سایر میوه‌جات متداول نیست؛ بنابراین تولید نهال باید در محلی به‌نام نهالستان که در سطح کمتر و با نیروی ماهر و باتجربه انجام می‌شود، صورت گیرد تا با رعایت کامل اصولی فنی و نظارت دقیق کارشناسان وزارت جاهد کشاورزی نهال‌های مرغوب و گواهی شده ارقام میوه‌جات و نباتان زینتی و جنگلی توسط افراد یا مؤسسات خصوصی و دولتی تحت ضوابط و مقررات خاص تولید شده و در اختیار متقاضیان قرار داده شود.
● نهال گواهی شده و مرغوب
نهال گواهی شده و مرغوب نهالی است که از نظر نوع رقم پایه و پیوندک کاملاً مشخص و عاری از هر گونه آفت، بیماری، نماتد و علف‌های هرز انگل باشد و از هر نظر مورد تأیید کمیته فنی نظارت بر تهیه و توزیع نهال سازمان جهاد کشاورزی بوده و دارای گواهی سلامت و بهداشت و کنترل کیفیت باشد.
● مشخصات یک نهال گواهی شده
یک نهال گواهی شده و مرغوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد و خریداران نهال در زمان تهیه آن باید به این ویژگی‌ها توجه و در صورتی که نهال ارقام میوه موردنظر آنها دارای این شرایط باشند می‌توانند با اطمینان از آن مؤسسه نهال موردنیاز خود را تهیه کنند.
▪ نهال پیوندی باید دارای پایه و پیوندک مشخص باشد.
▪ از نظر سن نهال پیوندی باید یکساله (از زمان پیوند) و یا دو ساله (از زمان کاشت بذر در خزانه) سن داشته باشد. نهال‌های خیلی جوان و کمتر از یک سال و یا نهال‌های مسن و بیشتر از دو سال سن برای احداث باغ مناسب نیستند ولی گاهی برای واکاری درختان خشکیده در باغ احداث شده می‌توان از نهال‌های دو ساله نیز استفاده نمود.
▪ جوانه‌های روی تنه نهال به‌خصوص در دوسوم قسمت پایین تنه نهال بایستی سالم و قوی باشد تا بتواند پس از کاشت نهال در زمین اصلی و سربرداری آن شروع به فعالیت کرده و تعداد شاخه‌های لازم را در جهات مختلف تنها درخت تولید کند. معمولاً در نهال‌های مسن جوانه‌های قسمت پایین تنها نهال این حالت خود را از دست داده و پا به اصطلاح کور شده که باید از خرید آنها خودداری شود.
▪ نهال پیودی باید ساقه‌ای عمودی داشته باشد و از محل پیوند به‌طور مستقیم به طرف بالا رشد کرده باشد و گره یا زاویه‌ای با پایه پیدا نکرده باشد به‌عبارت دیگر تنها نهال نسبت به سطح زمین عمود باشد.▪ نهال پیوندی باید یک تنه بوده و چند شاخه نباشد زیرا نه تنها حمل و نقل بلکه فرم‌دهی نهال‌های چندتنه در زمینه اصلی مشکل میباشد. بنابراین باید مرتباً از خزانه بازدید شود و چنانچه نهالی چندشاخه شده تنه اصلی آن را حفظ و شاخه‌های زاید را حذف کرد.
▪ زخم پیوند نهال باید کاملاً التیام یافته باشد و پوست پایه و پیوندک این محل را کاملاً پوشانده باشد و به اصطلاح به‌خوبی جوش خورده باشد تا در اثر فشارهای مکانیکی و یا باد شاخه حاصل از پیوندک از پایه جدا نشود.
▪ ریشه، تنه و شاخه‌های نهال باید کاملاً سالم بوده و حالت طبیعی داشته و عاری از هر گونه آلودگی و ابتلا به آفات، امراض، نماند و با علف‌های هرزانگل باشد.
▪ نهال گواهی شده باید به‌اندازه کافی رشد طولی و قطری داشته باشد. حد استاندارد پیش‌بینی شده در مورد نهال انواع درختان میوه به شرح زیر میباشد. نهال تمام ارقام درختان میوه دانه‌دار و هسته‌دار باید متوسط الرشد باشد. ارتفاع نهال در درختان دانه‌دار باید ۲۰۰- ۱۲۰ سانتی‌متر و در درختان هسته‌درا ۱۸۰ – ۱۰۰ سانتی‌متر ولی قطر تنه در هر دو گروه ۲ – ۱ سانتی‌متر باشد. نهال گردوی یک ساله باید ۹۰ – ۷۰ سانتی‌متر ارتفاع و ۲ – ۱ سانتی‌متر قطر داشته باشد. در صورتی‌که گردوی دو ساله باید ۱۵۰ – ۱۰۰ سانتی‌متر ارتفاع و ۳ – ۲ سانتی‌متر قطر داشته باشد. قلمه‌های ریشه‌دار انار، انجیر، زیتون و انگور نیز باید کمتر از ۵۰ سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد.
▪ یک نهال گواهی شده باید دارای برگ گواهی سلامت و بهداشت از طرف مدیریت حفظ نباتات استان باشد.
▪ هر نهال با دسته نهال باید دارای اتیکتی که حاوی اسم پایه و پیوندک مربوطه است باشد تا از اختلاط ارقام جلوگیری شود.
▪ در نهال پیوندی پایه و پیوندک باید از نظر تجانس و تطابق کاملاً با یکدیگر سازگار بوده و هیچگونه علامت ناسازگاری در آنها دیده نشود.
▪ پوست ریشه، تنه و شاخه‌های نهال باید صاف، شاداب و حالت طبیعی داشته باشد و فاقد آثار خرگوش خوردگی، گره، زگیل یا تومورهای غیرطبیعی باشد.
▪ یک نهال گواهی شده و مرغوب باید دارای شناسنامه ژنتیکی بوده و مشخصات پایه و پیوندک و یا درخت مادری که از آن بذر، قلمه یا پاچوش گرفته شده در این شناسنامه ثبت شده باشد. به عبارت دیگر اصالت ژنتیکی این نهال باید مشخص باشد.
▪ در نهال‌های پیوندی، محل پیوند نباید در فاصله کمتر از ۱۵ سانتیمتری سطح زمین باشد.
متقاضی احداث نهالستان ابتدا می‌بایست درخواست خود را از طریق مدیریت شهرستان مربوطه، به سازمان جهاد کشاورزی استان تسلیم کند و سازمان جهاد کشاورزی، متقاضیان واجد شرایط را جهت بررسی و تأیید نهائی به مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال معرفی کرده و پس از صدور مجوز، سازمان می‌تواند پروانه مربوطه را صادر کند. شرایط و ضوابط احداث نهالستان به شرح زیر است:
▪ هر نهالستان بایستی دارای یک مدیر فنی با درجه حداقل لیسانس کشاورزی ترجیحاً در رشته باغبانی و یا در رشته‌های زراعت، اصلاح نباتان و گیاه‌پزشکی و با ۳ سال تجربه مفید در زمینه تولید نهال و عضو سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان مربوطه باشد.
ـ تبصره: (اولویت صدور مجوز یا فارغ‌التحصیلان کشاورزی میباشد) که به تأیید کمیته فنی تولید نهال رسیده باشد.
▪ تولیدکننده و مدیرفنی عهده‌دار تمام مسائل فنی نهالستان و وظیفه انجام دقیق دستورالعمل‌های اجرائی تولید، عرضه و جابه‌جائی نهال با رعایت اصول و مقررات قرنطینه‌ای داخل کشور میباشد. دارند نهالستان مسئولیت نهائی تولید و کیفیت نهال را دارد.
▪ تولیدکننده و مدیرفنی نهال موظف به رعایت تمام مقررات و دستورالعمل‌های فنی و بهداشتی صادره از طرف مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر ون‌های به‌عنوان مرجع ملی تولید نهال و رعایت دقیق اصول قرنطینه‌ای صادره از طرف سازمان حفظ نباتات میباشد.
▪ حضور و نظارت مدیریتی برای هر نهالستان یک اصل ضروری است، چنانچه به هر دلیلی کارشناس مربوطه همکاری خود را قطع کنند، کارشناسان جدید باید حداکثر ظرف مدت ۳ ماه به سازمان جهاد کشاورزی استان معرفی و پس از اعلام به مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مشغول به‌کار شود.
▪ مدت اعتبار پروانه تولید نهال در تا سه سال بر حسب نوع گونه و منطقه میباشد و در صورت رعایت دقیق اصول و مقررات موضوع این دستورالعمل قابل تمدید خواهد بود.
▪ تولیدکننده نهال بایستی حداقل دارای یک واحد تولیدی نهال حداقل (۲ هکتار) زمین مزروعی مطلوب با تناوب سه ساله (۶ هکتار) برای تولید و تکثیر نهال، آب کافی و سالم (حداقل یک لیتر در ثانیه به ازای هر هکتار) در اختیار داشته باشد، که با رعایت تناوب اقدام به کشت کند.
▪ در صورتی که زمین موردنظر نهالستان استیجاری باشد. بایستی حداقل زمان اجاره‌نامه پنج ساله باشد.
▪ در اراضی موردنظر برای احداث نهالستان بایستی، آزمون خاک و آب انجام شده و به تأیید کمیته فنی در استان مربوطه رسیده باشد.
▪ آزمون خاک بایستی از نظر عمق مناسب عدم وجود بیماری‌های خاکزی، نماتدهای مضر و عاری بودن از علف‌های هرز دائمی هر منطقه، انجام و توسط کمیته فنی تأیید گردد.
● شرایط لازم برای احداث نهالستان
▪ تأیید مدیریت حفظ نباتات مبنی بر مناسب بودن محل احداث نهالستان از نظر مسائل قرنطینه‌ای الزامی میباشد. تأیید به مربوط توسط کمیته فنی اخذ می‌گردد.
▪ نهالستان بایستی در محلی احداث شود که دارای اقلیمی مناسب برای تولید و تکثیر گیاه موردنظر از لحاظ شرایط آب و هوائی و خاک باشد.
▪ محل احداث نهالستان به‌منظور رعایت اصول بهداشتی در تولید نهال سالم و جلوگیری از آلودگی نهال باید با رعایت فاصله از باغات درختان میوه مثمر و غیرمثمر حداقل ۲۰۰۰ متر باشد که می‌بایست به تأیید کمیته فنی برسد.
▪ اخذ مجوز لازم در مورد محل مناسب احداث نهالستان، پس از ارائه مارک موردنیاز مبنی بر تأمین آب و آزمون و آب و خاک، شرایط آب‌وهوائی، کادر فنی، گواهی سلامت، از طرف مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال الزامی است.
ضمناً قبل از تأیید نهائی باید مدارک فوق به تأیید کمیته فنی نهال رسیده باشد.
● تأسیسات موردنیاز احداث نهالستان
▪ انبار قابل کنترلف موردنیاز نهالستان جهت انباشت و نگهداری نهال با رطوبت و درجه حرارت ۱۰ – ۴ درجه سانتیگراد کنترل متناسب با حجم تولیدی محصول ضروری است (حداقل ۱۲ متر مربع)
▪ انبار مناسب جهت حفظ و نگهداری لوازم و امکانات کار
▪ در اختیار داشتن یک دستگاه تراکتور باغی با ادوات وردنیاز (خیش، روتیواتور و …)
▪ در اختیار داشتن یک دستگاه نهال کن
▪ در اختیار داشتن یک دستگاه سمپاش تراکتوری
▪ گلخانه‌هائی با رطوبت و دمای معین و کاملاً کنترل‌شده برای مراقبت از نهال‌های تولید شده از طریق کشت بافت و گلخانه برای سازگار کردن نهال‌های تولیدی با شرایط مزرعه
▪ حوضچه برای ضدعفونی کردن نهال
▪ سیستم آبیاری مناسب برای نهالستان
▪ سایر لوازم موردنیاز در نهالستان
خصوصیات نهال تولید شده در نهالستان بر اساس دستورالعمل اجرائی احداث
نهالستان در فضای باز شامل موراد زیر است:
▪ مواد گیاهی تولید شده بایستی بر حسب نوع گیاه و رقم مطابق با استاندارد هر ماده تعریف شده در ضمیمه این دستورالعمل باشد.
▪ مواد گیاهی تولیدشده بایستی دارای اصالت نژادی رقم مشخص باشد
به‌خصوص در مورد گیاهان پیوند شده حصول اطمینان از اصالت ژنتیکی برای پایه و پیوندک از طرف این مؤسسه الزامی است
▪ مواد گیاهی تولید شده بایستی عاری از هر گونه آفت و عوامل بیماری‌زا و قرنطینه‌ای باشد. ضمن اینکه تولیدکننده نهال موظف به دریافت گواهی سلامت از طرف مدیریت حفظ نباتات استان باشد.
▪ تولیدکننده نهال بایستی برای ارقام گیاهی که نیاز به رقم گرده‌زا (تلقیح‌کننده) دارند. نهال ارقام گرده‌زا را نیز در اختیار خریدار نهال (باغدار) قرار دهد. مؤسسه مسئولیت کنترل‌های فوق را عهده‌دار خواهد بود.
▪ نهالستان‌های تولید نهال پیوندی، جهت تهیه پیوندک و قلمه‌ها بایستی از باغات مادری، استفاده کنند که با تأیید مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و کمیته فنی استان از نظر سلامت و اصلات نژادی رسیده باشد.
ـ تبصره: ایجاد باغات مادری مورد تأیید، به‌وسیله اظهارات خود اقراری حقوقی تولیدکننده انجام می‌گیرد.
نصب اتیکت بر روی مواد گیاهی تکثیری (پایه و پیوندک) به‌منظور فروش که به تأیید مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال رسیده باشد. الزامی است.
سایت ملکینه با کادری تخصصی در زمینه خرید باغ , فروش باغ , خرید باغ ویلا , فروش باغ ویلا و زمین مشغول به فعالیت میباشد اصل کاری این مجموعه مشتری مداری می باشد و رضایت مشتری برای ما از همه چیز مهمتر است. قبل از خرید حتما با ما مشورت کنید
